بررسی و مطالعه وضعیت علوم ایرانِ عصر ناصرالدین شاه قاجار (بر اساس سفرنامه های خارجی)

گسترش علوم جدید یکی از پیش زمینه های توسعه و ترقی هست و رشد و گسترش علوم عقلانی و دانش تجربی به عنوان ارکان توسعه و ترقی شمرده می شود. از آنجا که لازمه توسعه کشور، به کارگیری علم در معنای واقعی خودش می باشد که شامل علوم عقلی و تجربی است، اما بیشینه علوم این عصر با توجه به سفرنامه های خارجی در حوزه? ادبیات و علوم نقلی بوده است. تبیین وضعیت علوم در ایران عصر ناصرالدین شاه قاجار بر اساس سفرنامه های خارجی هدف اصلی این پژوهش و روش به کار گرفته شده در آن توصیفی-تحلیلی هست. این که کدام یک از انواع علوم در این دوران رایج بوده است، مورد تاکید پژوهشگرمی باشد. سفرنامه های خارجی این عصر یکی از مهم ترین منابعی است که به تفضیل درباره وضعیت علوم عصر ناصری آن عصر سخن گفته و اطلاعات باارزشی از ابعاد گوناگون علوم رایج در آن عصر را ارائه می دهند. بر اساس مطالعات انجام شده در این سفرنامه ها، رواج علوم نقلی و به ویژه ادبیات و کم رونقی علوم عقلی و بی خبری از مبانی دانش و فناوری جدید از علل رکود علمی و عقب ماندگی کشور هست، البته پرداختن به علوم نقلی و ادبیات باعث عقب ماندگی کشور نمی شود اما استفاده بیش از حد رشته ادبیات در موضوع شعر و شاعری آن ها را از پرداختن به مسائل جدی تر کشور بازمی داشت. از این رو پرداختن به این موضوع امری ضروری به شمار می رود.